Trong khoảng 10 năm, vào những năm 2000, Trung Quốc tích cực xây dưng mối quan hệ nồng ấm với nhiều nước Đông Nam Á, kết hợp chính sách ngoại giao, tài trợ và quyền lực mềm để thu hút các nước láng giềng. Còn 5 năm trở lại đây, quan hệ Trung Quốc – Đông Nam Á đang có sự lạnh nhạt đáng kể.
Trước hết, việc Bắc Kinh ngày càng hung hăng đưa ra những tuyên bố chủ quyền ở khu vực Biển Đông đã dẫn tới sự gia tăng căng thẳng giữa Trung Quốc và những nước khác cũng có tuyên bố chủ quyền tại khu vực này. Tuy nhiên, dù Trung Quốc khiến cho các nước như Việt Nam, Philippines xa lánh nhưng lại duy trì được mối quan hệ khá gần gũi với một số nước hàng đầu ở Đông Nam Á như Thái Lan, Myanmar ,.. Các nước này gần như không có liên quan đến tranh chấp trên Biển Đông, Trung Quốc thậm chí còn giúp đỡ các nước này, đặc biệt là Thái Lan. Sau cuộc đảo chính tháng 5/2014 ở Thái Lan, giới lãnh đạo quân sự ở nước này dường như coi mối quan hệ với Bắc Kinh quan trọng hơn trước.
Song ngay cả ở những nước này, giới lãnh đạo quan chức sẵn sàng chỉ trích công khai chính sách đối ngoại của Trung Quốc, điển hình như Malaysia và Myanmar đã làm trong tuần qua. Ở Myanmar, nơi các cuộc đàm phán về một thỏa thuận hòa bình lâu dài giữa chính phủ và các nhóm sắc tộc nổi dậy chỉ đem lại kết quả là một thỏa thuận có sự tham gia của một nửa số nhóm nổi dậy, các quan chức cũng dã công khai chỉ trích sự can thiệp của Bắc Kinh. Trong khi đó, một số quan chức cấp cao trong chính phủ Malaysia đã chỉ trích cái mà họ gọi là một sự can thiệp vào tình hình chính trị trong nước của Đại sự Trung Quốc ở Kuala Lumpur. Vào những tuần lễ diễn ra các cuộc biểu tình và phản biểu tình nhuốm màu sắc phân biệt sắc tộc ở Kuala Lumpur, Đại sứ Trung Quốc tại Malaysia – Hoàng Huệ Khang đã tới trung tâm khu người Hoa và cảnh báo rằng Trung Quốc sẽ phản đối những hành động của người biểu tình nhằm vào bất kỳ nhóm sắc tộc hoặc tôn giáo nào. Mặc dù không thể hiểu được ý định của vị Đại sứ, một số nhà chính trị dân tộc chủ nghĩa Malaysia đã có phản ứng tức giận trước tuyên bố của ông. Phó Thủ tướng Malaysia đã yêu cầu ông Hoàng Huệ Khang phải đưa ra lời giải thích chính chứ hoặc là xin lỗi về tuyên bố của mình, đồng thời Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Trung Quốc bỏ ý định can thiệp vào công việc nội bộ của nước này.
X.T
tổng hợp