Tại một cuộc họp lấy ý kiến vào cuối tháng 9, toàn bộ 84 gia đình bị ảnh hưởng đã ký vào các thỏa thuận chấp nhận phần đền bù của chính phủ tương đương với các vụ thu hoạch trong 6 năm và xấp xỉ 60 m2 đất trong vùng đất bỏ hoang có nguy cơ ngập úng.
Việc khởi công 400 hecta đầu tiên của 2.400 hecta của SEZ Thilawa ở Thị trấn Thanlyin, Rangoon theo dự tính sẽ bắt đầu vào cuối tháng này.
Một thông cáo báo chí chung do người làng, NGO Thilawa, Nhóm Phát triển Xã hội và tờ Mekong Watch, một nhóm giám sát các dự án đầu tư của Nhật Bản vào khu vực phát hành hôm thứ 5, khẳng định rằng một vài quan chức đã nói với các nông dân: “Nếu mọi người không ký, nhà của mọi người sẽ bị san phẳng”
Tuy nhiên, trong cuộc họp báo vào thứ 5, Mya Hlaing, một đại diện của người làng, đã phàn nàn rằng người làng đã ký vào hợp đồng do bị ép buộc, vì các quan chức đã cảnh báo họ về những hậu quả có thể xảy ra nếu họ từ chối kí kết.
Đặc khu kinh tế Thilawa đang được chính phủ Myanmar và Nhật Bản, cùng với côngxoocxiom của các công ty Nhật và Hiệp hội phòng Thương Mại và Công nghiệp Liên bàng Myanmar lên kế hoạch xây dựng.
Bất đồng sâu xa giữa chính phủ và nông dân nảy sinh từ những sự kiện xảy ra vào giữa những năm 1990, khi ấy chính phủ quân sự đã chiếm nhiều khu đất với rất ít hoặc không có đền bù để xây dựng một khu công nghiệp.
Khu liên hợp đang ngổn ngang này, cách rangoon 25km về phía nam, sẽ bao gồm một cảng biển sâu, các công ty Nhật Bản, các dự án nhà ở lớn. Phía người Miến sẽ sở hữu 51% dự án và chịu trách nhiệm phát triển 2.400 hecta đất vùng trung tâm
Dự án thất bại và nông dân bắt đầu lại việc canh tác trên đất đai của mình. Khi những kế hoạch cho SEZ được sửa lại với sự hỗ trợ của Nhật Bản năm ngoái; các cộng đồng dân cư đã bị yêu cầu rời đi. Nhưng giá cả đất đai theo như đưa tin đã tăng vọt lên 10.000 USD/1 hecta nên nhiều nông dân hiện đang đòi mức đền bù cao hơn
“Họ nói họ sẽ trả đền bù theo những tiêu chuẩn quốc tế”, Myan Hlaiang cho biết. “Nhưng tôi nghi ngờ điều ấy”.
Đại diện người làng, Mya Hlaing, cho biết các gia đình rất thất vọng với những hành động của chính phủ vì các quan chức trước đó đã hứa rằng dự án đầu tư Nhật Bản- Myanmar sẽ theo hướng dẫn của Ngân hàng Thế giới (WB) về lấy ý kiến của cộng đồng, tái định cư, và những đánh giá tác động đến môi trường, xã hội.
“Chúng tôi không gây áp lực buộc người dân ký”, ông nói, và ông nói thêm rằng số gói đền bù đã được trao cho những người làng bị ảnh hưởng, trong khi đó người làng cũng nhận được cơ hội thương lượng riêng để có sự đền bù tốt hơn từ chính phủ.
Set Aung, chủ tịch Ủy ban Quản lý Thilawa SEZ, đã phủ nhận những cáo buộc của nông dân và cho rằng, những thủ tục về lấy ý kiến, đền bù và tái định cư đã được thực hiện đúng quy tắc.
Các công ty Nhật Bản đang lên kế hoạch xây dựng một số nhà máy sản xuất ở SEZ để sản xuất hàng hóa Nhật Bản cho thị trường thế giới. Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA), một tổ chức có uy tín của Nhật, đang phát triển cơ sở hạ tầng cho dự án này
Những đại diện của làng Thilawa và các tổ chức phi chính phủ (NGOs) ủng hộ họ cho biết họ đã liên lạc với JICA vì họ cảm thấy phần đền bù của chính phủ đã vị phạm những nguyên tắc chỉ đạo của Ngân hàng Thế giới.
Giám đốc JICA ở Myanmar, Masahiko Tanaka, đã có mặt chớp nhoáng trong một buổi họp báo của Hội nhà báo Myanmar ở Rangoon vào thứ 5, nơi người làng trình lên những khiếu nại của mình. Tanaka đưa cho Nhóm Phát triển Xã hội Thilawa một lá thư chấp nhận yêu cầu một cuộc họp của họ và rời đi ngay trước khi các nhà báo có thể đặt các câu hỏi chất vấn ông.
Trong một cuộc nói chuyện điện thoại ngắn vào thứ 6, Tanaka cho biết JICA đang xác nhận những bảng tường trình khác nhau về các vụ việc của chính phủ và người làng. “Tuần tới chúng tôi sẽ gặp nông dân và lắng nghe ý kiến của họ”, ông nói trước khi khước từ việc bình luận xa hơn.
Đàm Đào dịch (Theo SANAY LINN “Thilawa Farmers Say Govt Pressured Them to Accept Compensation Offer” / THE IRRAWADDY Saturday, October 12, 2013)
http://www.irrawaddy.org/burma/thilawa-farmers-say-govt-pressured-accept-compensation-offer.html