Nghiệm thu đề tài cấp Bộ: “Thích ứng của các quốc gia Đông Nam Á hải đảo trước sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc từ sau Đại hội 19”.

31/12/2020

Ngày 16/11/2020, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức nghiệm thu cấp Bộ đề tài “Thích ứng của các quốc gia Đông Nam Á hải đảo trước sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc từ sau Đại hội 19”. Đề tài do PGS. TS. Dương Văn Huy làm chủ nhiệm, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á là cơ quan chủ trì. Đề tài đã được Hội đồng nghiệm thu đánh giá đạt loại Khá.

Kết quả nghiên cứu chính của đề tài

Có thể nói, trước một Trung Quốc khổng lồ đang trỗi dậy một cách mạnh mẽ, ASEAN (sự kết hợp của những quốc gia nhỏ và yếu, liên kết một cách lỏng lẻo) đã thể hiện sự bất đối xứng của mình trong quan hệ với Trung Quốc. Mặc dù ASEAN luôn đề cao và theo đuổi chính sách ngoại giao cân bằng với các nước lớn, nhất là với cặp quan hệ Trung Quốc – Mỹ, song trước sức ép mạnh mẽ của Trung Quốc cũng như sức hút to lớn về lợi ích kinh tế của Bắc Kinh có thể đem lại khi nước này mang theo “túi tiền rủng rỉnh” đến Đông Nam Á, bản thân ASEAN và nhiều quốc gia thành viên đã bị Trung Quốc chi phối một cách mạnh mẽ, và hệ luỵ tất yếu là ASEAN ngày càng chia rẽ và nguy cơ mất đoàn kết nội bộ ngày càng gia tăng do quan điểm ngày càng khác nhau giữa các nước thành viên trong vấn đề Biển Đông cũng như trước nhân tố Trung Quốc ở khu vực.

Sự trỗi dậy nhanh chóng của Trung Quốc trong bối cảnh suy giảm tương đối vị thế của Mỹ và Nhật Bản tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương cũng kéo theo sự điều chỉnh chiến lược, chính sách đối ngoại của các nước trong khu vực. Xu hướng trên đã và đang tác động mạnh mẽ đến nhận thức và hành động chiến lược của tất cả các nước, các thực thể khác nhau, trong đó có Mỹ, Trung Quốc.

Đông Nam Á, trong đó có Biển Đông, là khu vực kết nối cực kỳ quan trọng giữa Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Cho nên, những nước lớn trên thế giới, nhất là những cường quốc biển đều muốn kiểm soát khu vực này, nhất là tuyến hàng hải huyết mạch của thế giới đi qua Biển Đông và eo biển Malacca. Đồng thời, BRI còn là sự cân đối hai trọng tâm lớn là phía biên cương Tây Bắc của Trung Quốc và khu vực phía Biển Đông. Trước mắt, khu vực biên cương Tây Bắc và phía Biển Đông là hai khu vực bất ổn nhất đối với Trung Quốc. Tuy nhiên, theo như Diêm Học Thông đến từ Đại học Thanh Hoa, Trung Quốc thì ý nghĩa chiến lược “một vành đai” và chiến lược “một con đường” không giống nhau. Chiến lược “một vành đai” đi thông qua khu vực Trung Á kéo dài sang phía Tây có ý nghĩa củng cố hậu phương chiến lược đối với sự trỗi dậy của Trung Quốc, khu vực này có tiềm lực phát triển kinh tế tương đối nhỏ, sự đe doạ đối với an ninh quốc gia Trung Quốc không lớn, lợi ích chiến lược của Mỹ ở khu vực này không nhiều. Chiến lược “một con đường” kết nối với Đông Nam Á lại có liên quan đến nội dung cốt lõi của sự trỗi dậy của Trung Quốc, và Đông Á sẽ trở thành trung tâm của thế giới mới, đồng thời địa vị thế giới về kinh tế, chính trị và quân sự ở khu vực này sẽ thay thế. Cho nên, nhằm duy trì vai trò chủ đạo của mình, Mỹ sẽ đặt trọng điểm đề phòng sự trỗi dậy của Trung Quốc ở khu vực Đông Á, bao gồm Đông Nam Á. Bởi vậy, chiến lược “một con đường” qua Đông Nam Á dành được sự quan tâm về ngoại giao của Trung Quốc nhiều hơn rất nhiều so với khu vực Trung Á. Bên cạnh đó, chiến lược “con đường tơ lụa trên biển thế kỷ 21” còn là công cụ chiến lược để cạnh tranh với sự can dự của các nước lớn khác đối với khu vực Đông Nam Á. Trước sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc, các quốc gia Đông Nam Á hải đảo có những cách thức khác nhau trong việc thích ứng với nhân tố Bắc Kinh.

Đề tài cung cấp những luận chứng khoa học có tính hệ thống cho các nhà hoạch định chính sách tham khảo trong việc hoạch định chính sách đối ngoại của Việt Nam trong việc thích ứng với những biến đối trong điều chỉnh chính sách thích ứng của các quốc gia Đông Nam Á hải đảo trước sự gia tăng của Trung Quốc. Đề tài là tài liệu tham khảo có giá trị cho công tác nghiên cứu và giảng dạy về quan hệ quốc tế khu vực Đông Á, về quan hệ Trung Quốc - Đông Nam Á.

 


Phòng QLKH và HTQT

Viện nghiên cứu Đông Nam Á


Các tin đã đưa ngày: